2.1 Lectoraten
Het Alfa-college heeft sinds 2009 samen met NHL Stenden Hogeschool het lectoraat ‘Duurzame innovatie in de regionale kenniseconomie’. Daarnaast is vanaf 2017 samen met de Hanzehogeschool Groningen het lectoraat ‘Ondernemen in verandering’ gestart. In deze paragraaf worden de activiteiten in beide lectoraten in 2017 beschreven.
Lectoraat Duurzame verbinding in de regionale kenniseconomie
Het lectoraat ‘Duurzame verbinding in de regionale kenniseconomie’ is een gezamenlijk lectoraat van Alfa-college en NHL Stenden Hogeschool. De opdracht van het lectoraat is: ontwikkel, onderzoek en verdiep nieuwe en duurzame vormen van publiek-private samenwerking in lerende netwerken tussen hbo, mbo en regionaal bedrijfsleven op nieuwe combinaties van Vrije Tijd, Wonen en Gezondheid.
Het lectoraat heeft 27 kenniskringleden (waarvan 14 uit het Alfa-college, 5 van NHL Stenden Hogeschool, 8 gasten, waarvan 5 van de Hanzehogeschool en 3 externen divers in regio Drenthe) met 2 promovendi (1 uit NHL Stenden en 1 externe uit de Zorgsector).
Het werkt in 3 regioteams: Drenthe/Noordoost-Overijssel, Groningen en Friesland en binnen 5 onderzoekslijnen:
- Crossovers Vrije Tijd/Toerisme, Wonen en Gezondheid
- Crossovers Gezondheid, Wonen en VrijeTijd/Toerisme
- Leren op de werkplek in Recoma-binnenlabs voor docenten
- Leren op de werkplek in Recoma-buitenlabs voor bedrijven en studenten/werknemers
- Lerende netwerken en convenerrollen.
De onderzoekslijnen worden door co-makership tussen hbo en mbo met bedrijven uitgewerkt in zo’n 45 (onderzoeks-)projecten
Het levert een bijdrage aan de verdere ontwikkeling van onderzoek en onderwijs door samen met andere onderzoekers in binnen- en buitenland maar vooral met het bedrijfsleven vorm te geven aan nieuwe combinaties van Vrije Tijd en Gezondheid in innovatieve real life leeromgevingen, labs of ateliers, zoals het Klooster in Hoogeveen of de kerk in Veenhuizen. Dat gebeurt met multidisciplinaire leerinhouden en multilevel studenten-teams en hun docenten uit hbo en mbo. Daartoe zijn Recoma-binnenlabs ontwikkeld voor en met hbo- en mbo-docenten op onderwijslocaties in Drenthe en Groningen en 16 Recoma-buitenlabs samen met bedrijven en studenten in geheel Noord-Nederland.
Het lectoraat participeert bijvoorbeeld sterk in de derdejaars hbo-module Leisure Networks, in stageopdrachten in mbo-opleidingen in Groningen en Hoogeveen/Hardenberg en in tweedejaars stageprogramma’s voor de AD-opleidingen Logistiek en Transport. Ook heeft het mede de nieuwe Master Educatief Leiderschap ontwikkeld, is het bezig een Euregionale summerschool Lerende Netwerken in te richten en heeft het een binationaal en hbo/mbo-project LION met de Hochschule Osnabruck.
Het lectoraat werkt , zeker door toedoen van de grote kracht en expertise van alle kenniskringleden, samen met zo’n 60 actief betrokken bedrijven uit de regio in drie publiek-private multidisciplinaire ketens onder leiding van de kenniskringleden of de lector. De bedrijven zijn innovatieve voorlopers in hun regio of discipline en komen uit de domeinen toerisme, vrije tijd, zorg, welzijn, bouw, economie, facilitaire dienstverlening en hotels, cultuur en sport en bewegen.
Er worden nieuwe combinaties ontwikkeld rondom bijvoorbeeld het Landgoed De 4 Elementen en nieuwe gastconcepten voor de Tuinen van Weldadigheid. De bedrijven komen meer en meer ook uit de euregio. Een voorbeeld hiervan is de samenwerking in een Community of Practice Tourism met o.a. twee Geoparken, Hondsrug en Terra Vita, over veranderende gastprofielen en nieuwe regionale cross-over-arrangementen met bewoners, bedrijven en bezoekers uit de beide regio’s. Het lectoraat leidt diverse lerende netwerken met clusters van bedrijven en/of overheden, bijvoorbeeld het netwerk met 9 afdelingen van de Treant Zorggroep over de rol van informeel leren met en over crossovers op de werkplek. Ook voert het diverse opdrachten uit om de systematiek van het opzetten en leiden van duurzame lerende netwerken ook aan andereen te leren; bijvoorbeeld het lerende netwerk Sportinnovator in de combi Bewegen en vrije tijd.
Er is veel aandacht voor de expertise in de 5 onderzoekslijnen. De onderzoekslijn ‘Crossovers Vrije Tijd/Toerisme, Wonen en Gezondheid’ heeft in 2017 nadrukkelijk de aandacht getrokken van onderzoeksorganisaties als SIA, VWS, NRO en SNN. Dit heeft geresulteerd in een flinke toename van participatie van het lectoraat in meerjarige onderzoeksprogramma’s en -consortia. De onderzoekslijnen m.b.t. leren in op de werkplek in Recoma-binnen en -buitenlabs zijn onderwerp geworden van een van onze eigen promovendi i.s.m. de Open Universiteit en van een binationale programma’s met de Euregio en o.a. de Hochschule Osnabruck. Ook zijn enkele van onze onderzoeken vanaf oktober 2017 een pilot in het NRO-onderzoeksprogramma ‘Vernieuwend Verbinden’. Door de nieuwe onderzoekslijnen ‘Leren op de werkplek in Recomabuitenlabs voor bedrijven en studenten/werknemers’ en ‘Lerende netwerken en convenerrollen’ heeft het lectoraat in 2017 veel reacties van en verbindingen met externen gehad. Met name voor de lerende Netwerken en de ‘regionale innovatie/veldlabs’ is de interne en externe belangstelling groot. Die belangstelling heeft ertoe geleid dat in 2018 wordt bezonnen op de vraag om de inzet in lerende netwerken de lectoraatsopdracht te vergroten.
Het lectoraat heeft in 2017 vanwege privéomstandigheden voor een deel zonder de lector moeten functioneren. Delen van haar taak intern zijn overgenomen door vervangers uit het lectoraat zelf, maar de externe contacten (o.a. in externe consortia en tijdens congressen) zijn iets minder benut dan in andere jaren.
De kenniskringleden /onderzoekers waren in 2017 in iets mindere mate rechtstreeks verbonden aan het onderwijs dan in voorgaande jaren. De grote wisseling van leidinggevenden van de kenniskringleden van zowel Alfa-college als Stenden was daar mogelijk mede debet aan. Het grote aantal gasten dat niet aan Alfa-college of Stenden is verbonden, speelt hierbij mogelijk mede een rol. Ook was de combinatie van multidisciplinair (zorg/welzijn, vrijetijd en techniek) en multilevel (MBO en HBO) beperkter dan voorheen en verschilde deze per regio nogal.
Voor het jaar 2018 zal, mede door bovenstaande ervaringen, in het lectoraat extra aandacht worden besteed aan reflectie op de relatie tussen de lectoraatsopdracht en de daarbij benodigde kwaliteit van met name onze partnerschappen, multidisciplinaire en multilevel crossovers, sterke onderzoekslijnen en Lerende netwerken.
In 2017 is door de lector, I. Delies, het boek ‘Verhalen over Verbindingen, regionaal comakership al doende leren en onderzoeken’ gepubliceerd. Hierin wordt de onderzoeksidentiteit van het lectoraat beschreven en wordt een beeld gegeven van de doorontwikkeling van de onderzoeksfilosofie en -agenda. Dit boek kan worden aangevraagd op de site van het lectoraat: www.regionalekenniseconomie.nl
Lectoraat Ondernemen in verandering
Dit lectoraat is een samenwerking tussen de Hanzehogeschool Groningen en het Alfa-college. Het is gestart in februari 2017 met Alexander Grit als lector. In oktober heeft de publieke installatie van het lectoraat plaatsgevonden met een opening door de burgemeester van Groningen, de heer Den Oudsten, een succesvol symposium en feestelijke installatie. Het doel van het lectoraat is het versterken van de vitaliteit van het ondernemerschap in het Noord-Nederland. Onder vitaliteit wordt verstaan het samenspel tussen de ondernemer, onderneming en de omgeving. Hoe kunnen zij zichzelf opnieuw verbinden? Het lectoraat heeft een kenniskring bestaande uit acht docent-onderzoekers, vertegenwoordigers van externe organisaties en ondernemers en vier aandachtsgebieden: ondernemerschapsonderwijs, retail-ontwikkeling, bedrijfsopvolging en succes en faalfactoren voor ondernemen in Noord-Nederland.
In maart 2017 zijn de plannen voor de ontwikkeling van het lectoraat voor het jaar 2017 gepresenteerd. Uitgangspunten zijn om zoveel mogelijk bij bestaande innovatieve initiatieven aan te sluiten ten einde efficiëntie en impact te bereiken bij de ontwikkeling van duurzame kennis, deelname aan maatschappelijk debat en een bijdrage leveren aan een verbeterd curriculum. De concrete doelen zijn:
- samenwerkingen aan te gaan met ondernemersverenigingen van binnensteden ten einde het onderzoeken van de mogelijkheid ‘thema-straten’ te ontwikkelen;
- door middel van onderzoek mogelijke versterkingen voor het ondernemerschapsonderwijs van kunstgerelateerde opleidingen en opleidingen voor statushouders van het Alfa-college te realiseren;
- in samenwerking met andere lectoraten nieuwe concepten ‘ter verbinding’ te ontwikkelen en testen;
- het ondernemerschapsonderwijs te internationaliseren;
- contact te zoeken met partners inzake bedrijfsopvolging in de regio EemsDelta.
In 2017 zijn de doelen gerealiseerd. Het lectoraat heeft geïnvesteerd in onderzoek inzake het trainen van adviesraden en het ‘bouwen’ van zogenaamde ontdekkingsruimten. Dit is gebeurd in het kader van het ontwikkelen van duurzame kennis en concrete innovaties voor de beroepspraktijk. Door kenniskringleden te selecteren die actief zijn in het onderwijs, kon relatief snel kwalitatieve voortgang worden geboekt op de aandachtsgebieden. Inzake vernieuwende retail-concepten heeft het lectoraat twee succesvolle projecten afgerond: een bij de Cityclub Groningen en een in Hardenberg. De projecten hebben ook ruime aandacht in de pers gekregen. Bij deze projecten heeft het lectoraat actief meegedaan in het maatschappelijk debat. Het lectoraat heeft onderzoek gedaan bij de module Kiemkracht van het Alfa-college en het Marian van Os Centrum van Ondernemerschap van de Hanzehogeschool. Beide onderzoeken hebben geleid tot het aanpassen van de programma’s. Ten einde een grotere impact te bereiken heeft het lectoraat in 2017 geparticipeerd in drie subsidieaanvragen inzake Intereg, Erasmus+ en RIF. In samenwerking met het lectoraat 'Duurzame innovatie in de regionale kenniseconomie' zijn twee initiatieven ontwikkeld: samenwerking met de gemeente Groningen en een mobiele ‘werkplaats’. Een docent van het Alfa-college is een promotietraject gestart bij de RUG inzake ondernemerschapsonderwijs aan statushouders met de lector als copromotor. Studenten van de opleiding Small Business and Retail Management hebben onderzoek verricht naar bedrijfsopvolging in de EemsDelta en de resultaten zijn gepresenteerd op een ondernemersbijeenkomst van de samenwerkende gemeenten. Daarnaast heeft het lectoraat gesproken over ondernemerschap voor diverse gezelschappen en bijeenkomsten, zoals Koepel Groningen, leiderschapsbijeenkomst Alfa-college, platform Groningen en kerstbijeenkomsten.
In 2018 gaat het lectoraat verder met onderzoeken naar het inzetten van adviesraden bij ondernemerschap-vraagstukken en het ‘bouwen’ van zogenaamde ontdekkingsruimten. Kernuitgangspunt zal zijn om het entrepreneurial capital (ondernemend vermogen) van studenten, opleidingen en organisaties te versterken en te onderzoeken tot welke managementimplementaties dit zal leiden. Deze kennis zal onder andere worden gevaloriseerd bij projecten zoals Kiemkracht 2.0, Hardenberg retail 2.0, Drentse N-wegen, onderwijs aan statushouders, internationalisering van curricula en de ontwikkeling van nieuwe keuzedelen. In mei 2018 is het lectoraat actief op het Suikerunie-terrein bij het ontwikkelen van ontdekkingsruimten in samenwerking met kunstenares Claudy Jongstra.
Het jaar 2018 zal een jaar worden waarin nieuwe methoden getest gaan worden en gekeken wordt naar managementimplementaties bij verdere opschaling.